mofolojia ni tawi la isimu linalochunguza muundo wa maneno na uundaji wao kutoka kwa vipande vidogo vya maana vinavyoitwa mofimu. Mofolojia inajishughulisha na jinsi mofimu hizi zinavyounda maneno, pamoja na sheria za lugha za uundaji wa maneno.
Vipengele vya Mofolojia
hariri
Mifano ya Vipengele vya Mofolojia
| Vipengele |
Maelezo
|
| Mofimu |
Vipande vidogo vya maana ambavyo huunda maneno. Kwa mfano, katika Kiswahili, mofimu "m-" inaweza kuashiria nafsi ya umoja kama katika maneno "mwalimu," "mtoto," na kadhalika.
|
| Viambishi |
Mofimu ambazo huambatanishwa na maneno kubadilisha au kuboresha maana yake. Kwa mfano, katika Kiingereza, viambishi kama "-s" kwa umoja na "-es" kwa wingi ni viambishi vinavyoongezwa kwenye maneno ili kubadilisha nafsi au wingi.
|
| Uundaji wa Maneno |
Sheria na mbinu za lugha za kuunda maneno kutokana na mofimu na viambishi. Kwa mfano, uundaji wa maneno kama "mwalimu" kutoka "m-" (mofimu tegemezi) + "walimu" (mzizi wa nomino).
|
| Mofolojia ya Kulinganisha |
Utafiti wa tofauti za mofolojia kati ya lugha mbalimbali. Kwa mfano, tofauti katika uundaji wa maneno kati ya lugha za Kiafrika na lugha za Kizungu.
|
| Mifumo ya Uundaji |
Miundo ya kipekee katika lugha ambayo inaweza kuhusisha mbinu tofauti za uundaji wa maneno. Kwa mfano, mifumo ya viambishi vya kusisimua katika lugha za Kihindi.
|
- isimu: Tawi la elimu linalochunguza lugha kwa ujumla wake.
- sintaksia: Tawi la isimu linalochunguza muundo wa sentensi.
- Katamba, F. (2003). Morphology. London: Palgrave Macmillan.
- Fromkin, V., Rodman, R., & Hyams, N. (2018). An Introduction to Language.
